Wanneer men naar de geomorfologische kaart van Waterland en Zaanstreek kijkt vallen er direct een paar dingen op. De grote oppervlakken met ontgonnen veenvlaktes (+/- klei/zand), vlakte van zee- of meerbodemafzettingen en de bebouwing.  

​

De ontgonnen veenvlakte (1M47 en 2M46) zijn de veenweides die gebruikt worden door boeren. Deze landbouw verklaard de ontginning. Het grondwater staat hier nagenoeg aan het maaiveld. Ook de ontgonnen veenvlakte met petgaten (2M47) en de moerassige vlakte (2M30) behoren tot het veen. Hier vindt alleen extensieve landbouw plaats of het wordt beheerd als natuurgebied. De petgaten liggen dichter op elkaar waardoor er meer legakkers zijn dan petgaten.  

​

De veenrestvlakten (2M50) suggereren dat er ook daar een veenweide voorkomt. Echter zijn het kleinere droogmakerijen waar niet al het veen is ontgonnen. Op de bodem van de droogmakerijen bevindt zich een relatief dunne laag met laagveen. De meermolm in de Purmer en de Wormer zijn ook niet volledig ontgonnen, vandaar dat in de zuidwest kant hier ook nog veenrestvlakten te vinden zijn. De grote droogmakerijen zoals de Wormer en de Beemster zijn een vlakte van zee- of meerbodemafzetting (2M33). Men heeft hier vroeger het veen ontgonnen tot op de zeeklei.  

​

Er zijn veel lage dijken (D1) in Waterland en Zaanstreek. Het zijn oude ringdijken tegen het water en ringdijken om de droogmakerijen heen. In de noordwesthoek van de Schermer is een vreemde vorm te zien. Het is een binnen delta, bedekt met klei/duinzand, zwak golvend (3L17). Hier zijn ooit de strandwallen bij Alkmaar doorgebroken. Na het droogmalen van de Schermer is deze bodemlaag weer aan het oppervlak gekomen. Een andere binnen delta is te zien in de meest westelijke hoek van Waterland en Zaanstreek. Hier is de zeeklei over het veen gespoeld. Hier zijn kleine getij-inversieruggen (3K33) aanwezig. Aan de binnenranden van de kleine droogmakerijen in met name Waterland zijn veel veenrestglooingen (3H14). Het duidt op een droogmakerij waar veel veen aan de binnenranden zit. De Volgermeerpolder is een oude vuilnisstortplaats van Amsterdam, op de kaart aangegeven als storthoop, opgehoogd of opgespoten terrein (3F12 en 4F12). Marken, Nes en Polder IJdoorn zijn vlaktes van getij-afzettingen (2M35 en 2M35a).